Prawie wszystkie autorki wspomnień były aresztowane i więzione w latach trzydziestych XX wieku. W swoich utworach opowiadają o sobie, ale znacznie częściej - o losach swych towarzyszy z więzień i obozów. To wspólne przeżywanie tragicznego losu, sprzeciw wobec bezdusznego systemu, niszczącego wspólnotę ludzi, jest źródłem wielkiej siły moralnej."Potworna selekcja okresu stalinowskiego - pisze w swoich wspomnieniach Wiera Szulc - stworzyła, zdawałoby się, nowy gatunek ludzi: pokornych, odrętwiałych, pozbawionych inicjatywy, milczących. Dlatego trzeba, by nasi współcześni usłyszeli głos nielicznych ocalałych przedstawicieli pokolenia początku wieku, którzy zachowali do naszych czasów ideały prawdziwego człowieczeństwa, pomimo koszmaru niesprawiedliwego sadu, tortur i poniżenia, głodu i niewyobrażalnych wyrzeczeń".Wszystkie wspomnienia wchodzące w skład tego zbioru zostały napisane bez autocenzury i bez nadziei na szybką publikację . Wiele z nich pisano potajemnie, za drutem kolczastym.

Wejście do zatoki wyznaczały ogromne głazy z potężnymi modrzewiowymi krzyżami. Pojawiły się białe sylwety pozbawionych głowic soborów i dzwonnic. Kopuły zamieniono na piramidalne, zbite z tarcicy dachy. Ale nie zmienione, takie same jak na starych grawiurach, wznosiły się na klasztornych murach potężne, ze stożkowatymi wieżycami baszty obronne. Wydawało się, że złożone z granitowych głazów ogrodzenie trwa poza czasem. I kiedy później miałem okazję widywać je znowu, pierwsze wrażenie - większość tego dzieła rąk ludzkich - nie zacierało się.
Oleg Wołkow
W otchłani

To tak jakby rosło jakieś wielkie drzewo i nikt nie wiedział, w jakim kierunku pójdą gałęzie tego drzewa. Na początku terminy były bardzo krótkie - trzy lata, rzadko pięć. Nikt nie wiedział, jak ubierać więźniów, jakie metody represji stosować wobec nich.
Sołówki były szkołą, gdzie wypracowano normy i reżimy, które później będą się rozprzestrzeniać i funkcjonować w całym kraju. Opracowano formy prowadzenia dokumentacji; sposoby rozstrzeliwania i sposoby pozbywania się trupów; normy żywienia więźniów i normy niezbędnej dla nich ochrony: należało określić optymalną ilość strażników dla 100 więźniów. I wszystko to opracowywano w początkowym okresie istnienia łagrów.
Jurij Brodski
Z relacji do filmu Akademia zbrodni

Bez obawy o przesadę można powiedzieć, że dziennik Iwana Czystjakowa ma w literaturze miejsce w jednym szeregu z klasycznymi utworami literatury łagrowej. Czystiakow, moskiewski inteligent, skierowany z wojska do oddziałów wartowniczych NKWD, spędził w łagrze na jednym z odcinków budowy linii kolejowej. Prowadził tam dziennik, który stanowi, jak dotąd, unikalne świadectwo historyczne. W ogóle wspomnień ludzi, którzy znaleźli się za drutami stalinowskich kolonii pracy, jest niewiele - w tej sytuacji codzienne zapiski z życia Czystjakowa, przedstawiciela załogi oprawców obozu, prowadzone na gorąco w Gułagu, są wyjątkowym dokumentem epoki. Oryginał dziennika znajduje się w archiwum towarzystwa Memoriał w Moskwie. Autor był represjonowany w latach 1937-1938, a na samym początku wojny z Niemcami, w roku 1941, zginął na froncie w obwodzie tulskim.